بررسی شیوع سوء مصرف مواد و عوامل مرتبط با آن در مصرف کنندگان قلیان

سابقه و هدف: سوء مصرف مواد یکی از مهم‏ترین مشکلات اجتماعی در میان جوانان است. هدف از این مطالعه بررسی شیوع سوء مصرف مواد و عوامل مرتبط با آن در مصرف کنندگان قلیان شهر زاهدان می باشد. مواد و روش ها: این مطالعه مقطعی در سال 1394 روی 600 نفر از مصرف‏کنندگان قلیان شهر زاهدان انجام گرفت. طبق نقشه شهری، زاهدان به 5 منطقه شمالی، جنوبی، شرقی، غربی و مرکزی تقسیم شد و یک نقطه شروع از روی نقشه انتخاب شد و افراد  حاضر در اولین قلیان سرای منطقه وارد مطالعه شدند. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه جمع آوری گردید. سپس آدرس نزدیک ترین قلیان سرای بعدی سوال شده و نمونه گیری از قلیان سرای بعدی نیز به همین ترتیب ادامه یافت تا تمامی پرسشنامه های مورد نیاز در هر منطقه تکمیل گردید. داده‏ها در نرم افزار stata.12 با استفاده از آزمون مجذور کای، t مستقل و رگرسیون لوجستیک چندگانه تحلیل شد. یافته ها: میانگین سنی شرکت کنندگان 1/5 ±1/26 سال بود. 53 درصد از مصرف کنندگان، قلیان را به صورت گروهی استعمال می کردند. سن شروع اولین مصرف قلیان در پسران و دختران به ترتیب 13/6 ±1/17 و 6/5 ±2/21 سال بود (04/0p=). میزان شیوع کلی مصرف انواع مواد 4/70 درصد بود. استعمال قلیان به صورت گروهی (03/2or=، 05/0p=)، مصرف قلیان یک روز در میان (2/2or=، 042/0p=)، زندگی در خانه مجردی (27/2or=، 046/0p=)، دانشجو بودن (7/3or=،01/0p=) و پسر بودن (3or=،032/0p=) شانس گرایش به سایر مواد در مصرف کنندگان قلیان را افزایش می داد. استنتاج: سوء مصرف مواد در مصرف‏کنندگان قلیان بیش از جمعیت عمومی بود. قلیان می تواند در شروع مصرف سایر مواد نقش داشته باشد. موقعیت استعمال قلیان والگوی مصرف آن به عنوان فاکتورهای مهم مرتبط با گرایش مصرف کنندگان قلیان به سایر مواد مخدر و صنعتی است.